Diagnostyka zakaźnego zapalenia otrzewnej u kotów (FIP)

Kocie koronawirusy są szeroko rozpowszechnione w środowisku. Szacuje się, że 70-95% populacji kotów miała styczność z enteropatogennym serotypem FCoV I wywołującym biegunkę. W ciągu kolejnych cykli replikacyjnych wirusa może dochodzić do rozmaitych mutacji w jego genomie. Niektóre z nich prowadzą do powstania zjadliwego serotypu FCoV II wywołującego zakaźne zapalenie otrzewnej (FIP).

Zakażenia FIP

Zmutowany szczep (fipogenny) pojawia się u ok. 1% ogólnej populacji kotów. Zakażenie odbywa się drogą pokarmową lub kropelkową. Wirus infekuje makrofagi węzłów chłonnych. Następnie trafia do krwi, gdzie dochodzi do powstania zakażenia uogólnionego spowodowanego wiremią. Najbardziej narażone na infekcję są wątroba, śledziona oraz węzły chłonne, ze względu na występowanie w tych narządach dużej liczby makrofagów. W przypadku wysokiej odporności kota, zakażenie może pozostać bezobjawowe. Obniżenie odporności spowoduje ujawnienie się objawów choroby.

Postaci kliniczne FIP

FIP ujawnia się w dwóch formach. Postać sucha, oprócz objawów ogólnych takich jak, apatia, spadek apetytu, utrata masy ciała czy gorączka, charakteryzuje się również występowaniem ropnych ziarniniaków zapalnych. Powstają one w wyniku uwalniania wirusów i cytokin przez monocyty oraz prowadzą do lokalnej martwicy, a także zaburzeń czynności zajętych narządów. Forma ta rozwija się w przypadku średniego poziomu odporności pacjenta. Gdy odporność komórkowa jest na niskim poziomie, rozwija się postać mokra (wysiękowa) choroby, która zawiera w sobie wszystkie cechy postaci suchej, a dodatkowo kompleksy immunologiczne odkładają się w naczyniach włosowatych. Indukują tam powstanie stanu zapalnego prowadzącego do zniszczenia śródbłonka tych naczyń. Powoduje to zwiększenie przepuszczalności ściany naczynia, przez który wycieka do przestrzeni międzykomórkowej płyn bogaty w białka oraz włóknik. W konsekwencji płyn zbiera się w jamie otrzewnej.

Rozpoznanie i diagnostyka laboratoryjna

Rozpoznanie FIP jest sporym wyzwaniem diagnostycznym. Należy wykonać szereg badań, których wyniki trzeba zestawić ze stanem klinicznym pacjenta. W morfologii często stwierdza się limfopenię, niedokrwistość oraz mikrocytozę. W podstawowych badaniach biochemicznych można zauważyć podwyższone stężenie białka całkowitego spowodowane hipergammaglobulinemią, dlatego zaleca się również wykonanie elektroforezy białek. Stosunek albumin do globulin w surowicy w większości przypadków wynosi <0,6. Poziom uszkodzenia wątroby spowodowany zakażeniem można określić badając aminotransferazę asparaginianową oraz bilirubinę całkowitą. W przypadku postaci wysiękowej pomocny może okazać się test Rivalty. Wysięk z otrzewnej charakterystyczny dla FIP jest żółty, lepki, pieniący się. Może być przejrzysty lub lekko opalizujący. Dostępne są również testy serologiczne (immunochromatografia, ELISA), które charakteryzują się wysoką czułością i swoistością (>90%). Są one powszechnie wykorzystywane jako badania przesiewowe. Należy jednak pamiętać, że testy te nie pozwalają na rozróżnienie przeciwciał przeciwko serotypowi FCoV I i II. Można także wykryć RNA wirusa w wysięku z otrzewnej, krwi, kale oraz cieczy wodnistej komory oka. Typ jelitowy od fipogennego odróżnia się poprzez temperatury topnienia produktów reakcji PCR.

Nowe terapie przeciwwirusowe

Każda z powyższych metod ma specyficzne zastosowanie, wspólnie przyczyniając się do dokładniejszego rozpoznania FIP. Do niedawna leczenie tej ciężkiej choroby opierało się na terapiach wspomagających, jednak w ostatnich latach pojawiło się kilka obiecujących terapii przeciwwirusowych. Daje to nadzieję lekarzom oraz opiekunom zwierząt na poprawę rokowań kotów dotkniętych FIP.